De Zomer van Maarten H. Hemelsoet Hoofdstuk 1

De Zomer van Maarten Hubertus Hemelsoet

Old friends, old friends,
Sat on their park bench like bookends
A newspaper blown through the grass
Falls on the round toes
of the high shoes of the old friends

Old friends, winter companions, the old men
Lost in their overcoats, waiting for the sunset
The sounds of the city sifting through trees
Settle like dust on the shoulders of the old friends

Can you imagine us years from today,
Sharing a park bench quietly
How terribly strange to be seventy

Old friends, memory brushes the same years,
Silently sharing the same fears

Simon and Garfunkel

-1-

Karel Nooitgedacht en Murk Hemelsoet zitten op het bankje voor de kerk aan de Vondelgracht waar bijna een jaar eerder de roman Seizoensgebonden is verwekt.

Murk heeft een week vrij van zijn werk bij SSS, omdat dertig april op een zaterdag viel en de viering van de laatste Koninginnedag hierdoor naar maandag is verplaatst. Op vrijdag hoefde hij niet te komen als compensatie voor de Dag van de Republiek op dinsdag en vandaag is het Bevrijdingsdag en die dag krijgt hij volgens de collectieve arbeidsovereenkomst op maandag terug.

Het is fantastisch weer. Karel heeft een uur eerder enthousiast gebeld om hem uit te nodigen voor de filmvertoning van de verzamelbox, die de Britse comedy-groep Monty Python van hun televisieprogramma's heeft uitgebracht, waar hij kaartjes voor heeft weten te ritselen.

Murk vond toch al dat hij de laatste dagen genoeg heeft binnen gezeten en vandaar de invitatie dadelijk geaccepteerd. De afspraak elkaar bij het bankje te ontmoeten, was snel gemaakt.

De laatste tijd was Karel niet helemaal zichzelf. Wel dronken, doch met een bezwaard gemoed na het overlijden van zijn stiefvader. Maar tot Murks genoegen heeft hij zijn zuipmaat ditmaal in een veel blijgeestigere bui aangetroffen.

Karel reikt Murk een biertje aan en vraagt hem hoe het met schrijven gaat.

Murk laat Karel lezen wat hij die ochtend heeft geschreven.

Er riekt iets in de Oranjevrijstad Louloenen, hoofdstad van de republiek Gedogia.

Het is de geur van achtergelaten, rottend voedsel, verschraald bier en nog niet helemaal opgetrokken nederwietwalmen.

De vleesgeworden slechte adem van een stad die de herinnering vormt aan de uitspattingen bij de vieringen van de afgelopen dagen.

Het is de vroege morgen van de vijfde mei, de feesten van de tweede en derde zijn voorbij en er waden bijkans nog slechts louter toeristen door de metershoge laag achtergelaten, plastic bekers op het Gerbrand Adriaensz Brederoplein.

Het is bladstil, van de frisse, politieke wind, die onlangs door deze stad en dit land heeft gewaaid, is nog maar weinig te merken.

In de stad van de vuige lusten in de republiek der lage landen moet het ruimen van het puin nog beginnen en de waan van alledag zijn loop nog hervatten.

''Het is wel een beetje pathetisch,'' meent Karel.

Murk lacht de kritiek weg.

''Ik kende eigenlijk ook alleen maar de zin “Something is rotten in the state of Denmark” uit William Shakespeare's Hamlet en de rest heb ik er dus zelf maar bij verzonnen.''

Karel lacht en merkt op dat hij de aanwezigheid van de penetrante stank in ieder geval wel erg goed getroffen vindt.

''Het schoonmaakpersoneel staakt al weken voor meer respect en een hoger salaris en nu gaan de vuilnismannen ook nog eens actie voeren om hun eisen kracht bij te zetten.''

Murk is zojuist door het hoofdspoorwegstation gelopen en vertelt hoe de wantoestand daar inmiddels is.

''Het stonk er vreselijk. Je kleefde aan de grond van de half opgedroogde plakkaten chocolade en koffie uit de bekertjes, die mensen op de grond hadden gegooid, en uit een luidspreker klonk de stem van een omroepster die in vier talen het understatement van de eeuw voorlas.

“Helaas is dit station op dit moment ten gevolge van de staking onder het schoonmaakpersoneel niet zo schoon als u van ons gewend bent”.

En dan hangt de stad ook nog steeds vol met die verkiezingsposters van het CDA met de slogan Spuiten en Schrobben.''

Karel informeert nog maar eens naar de vorderingen die Murk met zijn roman heeft gemaakt.

''En hoe is het met je boek? Is het nou nog niet af?''

Murk zucht en deelt mee dat het nog wel een tijd kan duren voor hij Seizoensgebonden voltooid zal hebben.

''Ik moet nog veel herschrijven, alle verhaallijnen nog afhechten en daarna komt het moeilijkste nog. Het uitgeven.''

Karel spreekt zijn angstige vermoeden uit dat Murk daar dan ook inspiratie uit zal gaan putten.

''Ik mag hopen dat je daar toch ook niet weer over gaat schrijven? Je had aan het eind van Lentebal net zo'n mooi, natuurlijk einde met de overgang van Gedogia van koninkrijk naar republiek.''

Murk vertelt dat hij toch echt nog heel veel verwikkelingen heeft die nog behandeld moeten worden om zijn roman te completeren.

''Met de politieke veranderingen ben ik nu wel grotendeels klaar. Maar ik heb nog niet helemaal beschreven hoe het met mijn moeder afloopt en ook nog niet alles wat ik bij SSS heb meegemaakt. En ik heb daarnaast ook nog heel veel leuke, korte stukken liggen, darlings die ik niet wil killen. Dus kunnen mijn pogingen om het boek gepubliceerd te krijgen er ook nog wel bij.''

Karel schudt zijn hoofd en rekent voor hoe groot de kans is dat dat laatste ooit zal gebeuren.

''Er worden jaarlijks negentienduizend boektitels op de markt geslingerd. Dat betekent dus dat gemiddeld bijna een op de duizend landgenoten een boek per jaar uitgeeft. Van de ongeveer een miljoen mensen die bezig zijn een roman te schrijven, is er dus per jaar maar een op vijftig van wie iets wordt gepubliceerd.''

Murk getuigt van zijn optimistische inborst.

''Dus hoe langer ik aan het schrijven ben hoe meer kans ik maak. Als je zoals in mijn geval drie jaar over een boek doet, maak je zes keer zoveel kans als iemand die er twee per jaar schrijft.''

Karel slaat zich voor zijn hoofd.

''Ja, zo heb ik het dus echt nog nooit bekeken!''

Hij doet nog een tevergeefse poging om de uitbundigheid van Murk een beetje binnen de perken te houden.

''Het wordt in ieder geval wel erg moeilijk. Dus zal je toch iets moeten verzinnen om op te vallen.''

Murk kondigt aan dat hij daar in ieder geval zijn uiterste best voor gaat doen.

''Een topsporter die denkt toch nooit op de hoogste trede te kunnen staan, wint geen goud. Schrijven is voor mij topsport. Dus is de ultieme uitdaging de bovenste sport te bereiken.

Ik zou trouwens ook niet weten wat ik anders zou moeten gaan doen. Kader Abdolah heeft het onlangs in een televisieprogramma ongeveer zo geformuleerd: “Ik kan alleen maar schrijven. Ik ben slechts een appelboom die appels produceert. En een appelboom die geen appels produceert, wordt ziek”.

Karel heeft een ietwat andere kijk op de manier waarop Murk over het schrijven van een roman zou moeten denken.

''Ja, schrijven is topsport. Maar schrijven is ook oorlog! Denk Rinus Michels. Die dat altijd over voetbal riep en met zijn concept voor totaal-voetbal veel succes sorteerde. Dus wat jij moet doen, is totaal-literatuur schrijven!''

Murk grinnikt en verzekert Karel dat hij dat al jaren doet.

''Ik combineer immers alle stijlen waarin ooit is geschreven, omdat ik me door alles laat inspireren. Van stripverhalen, lectuur, essays, poëzie enzovoort tot zogenoemde literaire romans.''

Karel vraagt zijn pennenbroeder hoe het met zijn andere carrière gaat.

Murk vertelt hoe zijn loopbaan bij SSS verloopt.

''Nou, tot nu toe bevalt het me best. Maar ik heb natuurlijk nog maar weinig gewerkt. 
Na drie werkdagen had ik alweer een week vrij.

Ik heb heel leuke collega's. Bijna alleen vrouwen. Maar daar is immers niets mis mee.

Ze waren woensdag heel erg druk aan het kakelen over de nieuwe paren Uggs laarzen die ze binnenkort zouden willen gaan aanschaffen. Toen heb ik gevraagd of daar nog geen therapie voor was.

Er heerste verbazing alom. Ja, tegen Uggs verslaving!''

Karel wil weten of degenen die zich onverhoopt bij het centrum aanmelden eigenlijk wel goed geholpen worden. Murk garandeert hem dat dit alleszins meevalt.

''Ik was en ben nog steeds wel een beetje sceptisch over de manier waarop de mensen bij SSS behandeld worden. Maar de meesten schijnen er toch wel baat bij te hebben.
Dan maakt het toch niet uit dat er zo'n zweverig sfeertje omheen hangt. Er liggen op kantoor ook kaartjes met van die vreselijk vage spreuken die, net zoals bij horrorscopen het geval is, altijd wel van toepassing lijken te zijn.

Hannah deelde er een paar uit. Die van mij klopte echt precies. Er stond op dat ik na mijn dood door zou leven. Nou, veel mooier kan je het als auteur van een roman, waarmee je binnenkort veel succes gaat sorteren, toch niet hebben!''

Karel vraagt Murk wat hij nou precies bij SSS doet. Murk beschrijft wat hij naast het vertalen van therapeutische dvd's allemaal nog meer mag doen.

''Charla roept steeds maar dat ik heel erg goed in taal ben en daarom mag ik nu dus zowat alle teksten schrijven. Mailtjes die verder gaan dan “Hoi die en die, hierbij bevestig ik je afspraak voor aanstaande woensdag” of “Mail me alsjeblieft even je telefoonnummer, zodat mevrouw Kroepoe contact met je kan opnemen voor een intakegesprek”.

Zo was er bijvoorbeeld een probleem met een pas aangeschafte laptop die nu al kapot is. We hebben de helpdesk van de fabrikant al tig keer proberen te bellen. Maar ze verdommen het gewoon ons te vertellen hoe, waar of wanneer het kreng gerepareerd zou kunnen worden. Dan is het mijn taak er een verontwaardigd mailtje aan te wijden.
Ik heb er ook ongeveer een dozijn verstuurd naar een ander verslavingscentrum waar we cliënten naar hadden doorverwezen, omdat ze steeds blijven weigeren de afgesproken commissie af te dragen. We hebben ze vaak gebeld. Maar kregen nooit de persoon, die er over zou gaan, te spreken.

En ik moest een boze mail naar een uitgever sturen, die had toegezegd twee advertenties voor SSS in hun blad over gezonde zorg op te nemen, omdat er uiteindelijk slechts een annonce plus een korte vermelding in de index bleek te zijn geplaatst.

Verder schrijf ik wat stukken voor nieuwe folders, persberichten en nieuwsbrieven.

Ik heb niet al te veel verstand van die therapieën, maar kan gewoon hele passages uit de SSS-site of eerdere publicaties overnemen en de rest zoek ik wel op internet op.''

Murk haalt een printje uit zijn rugzak en laat het Karel lezen.

''Kijk dit is mijn concept voor de volgende nieuwsbrief, zo begon de vorige en daaronder staat wat ik er van heb gemaakt.''

Karel giert het uit. Hij hoeft het niet te lezen. Dat heeft hij de vorige avond al gedaan in een hoofdstuk dat Murk heeft geblogd.

Hij vertelt over een circulaire, die hij onlangs van boekenketen Libris heeft mogen ontvangen.
''Ik kreeg laatst een mailtje over de een of andere roman, die ook bol stond van dat soort onzinnen. Ze schreven zoiets als: “De lente is in volle gang, de bloemetjes komen uit en de bijtjes zoemen vrolijk in het rond. Gedogia lijkt weer een stukje vrolijker. Bent u ook helemaal gek op bloemen en wordt u er ook altijd zo vrolijk van? Ter gelegenheid van de publicatie van De verborgen taal van bloemen van Vanessa Diffenbaugh bieden wij u nu de unieke kans dit lentegevoel een heel jaar lang vast te kunnen houden!” Ze mogen bij SSS dus wel heeeeel erg blij zijn dat ze mij niet hebben ingehuurd. Dan had ik er vast: “Heeft u last van rammelende eierstokken of voorjaarsjeuk ten gevolge van al die korte rokjes om u heen? Laat u helpen bij SSS” of iets dergelijks van gemaakt.''

Murk denkt dat Karel vast eerder in aanmerking zal komen voor een uitgebreide behandeling dan dat hij bij SSS als medewerker aan de slag zou kunnen gaan. Maar hij onthoudt zich van commentaar en gaat verder met zijn vertoog.

''Hannah en Charla hadden het te druk met rekeningen en incasso's om ook nog eens die nieuwsbrieven aan iedereen door te gaan mailen en toen zou ik dat zelf gaan doen, maar ik ben nog niet zo bedreven met Gmail en dus moest ik hen toch weer lastigvallen.
Er was nog geen apart bestand van mensen en instellingen aan wie een nieuwsbrief verstuurd moet worden. Ik moest steeds vragen of dat voor bepaalde personen wel of niet nodig was.
Het adressenbestand is blijkbaar ook niet al te up-to-date, want we kregen ineens ook allerlei mailtjes terug van mensen die blijkbaar al eerder hadden laten weten dat ze de nieuwsbrief niet meer willen ontvangen. Er was ook iemand bij waarvan Charla eerst ook niet meer precies wist wie het was. Maar na een tijdje herinnerde ze zich dat het een enorme zeikerd was, die haar steeds op fouten op de website en zo wees. Nu hebben we maar een aparte groep aangemaakt voor mensen die de nieuwsbrief wel willen ontvangen.
Er waren ook wat wanbetalers. Ik heb Hannah aangeraden mensen die slecht van betalen zijn een gratis hypnose sessie aan te bieden. Oh wacht, dat heb je uiteraard ook al in hoofdstuk 24 van Lentebal gelezen.
Charla kwam ook ineens op het idee dat er nog een bijlage bij de nieuwsbrief moest. Dat ik die dan nog maar even apart aan iedereen zou moeten zenden. Maar toen ik weer een tijdje had zitten mailen, bleek er een limiet te bestaan voor het aantal mails dat je per dag kunt verzenden. En toen kon niemand van ons die dag verder nog iets versturen.
Binnenkort mag ik ook iets met fondsenwerving gaan doen. Charla wil allerlei goededoelenorganisaties gaan benaderen met de vraag of zij die therapie-dvd willen meefinancieren. Zij vindt dat ze met het uitbrengen van die dvd immers veel goeds doet voor de zorg aan verslaafden.
Als de dvd eenmaal gereed is, mag ik er een persbericht over schrijven en brieven naar allerlei instanties die ook zorg verlenen, zodat Charla de dvd wellicht ook via hen kan verkopen.

Toen ik het plan opperde dan ook maar meteen contact op te nemen met eventueel zojuist gelande aliens met aanpassingsproblemen kwam Abel juist binnen en werd Charla er door zijn bulderende lach gelukkig nog net van afgehouden daarop in te gaan.''

Karel heeft van de tijd dat Murk aan het praten was ruim gebruik gemaakt flink door te drinken. Hij uit zijn verontwaardiging over het feit dat hij bijna helemaal niet aan het woord komt.

''Ja, ik weet ook wel dat ik een door jou verzonnen personage ben. Maar dat betekent natuurlijk niet dat ik niets te vertellen heb.''

Murk haast zich Karel en de lezers, die Seizoensgebonden eigenlijk toch vooral lezen om op de hoogte te blijven van de escapades van de drinkende dichter, gerust te stellen.

''Jouw kans om je teksten te spuien, komt later in dit hoofdstuk wel. Bovendien zit er nog een heel hoofdstuk in de pen dat alleen om jouw persoontje draait. Dus je moet nu maar even niet zeuren.''

Karel wijdt zich mokkend weer volledig aan zijn volgende ingeblikte cohabitatie van water, graan, hop en gist. Murk draaft nog maar een rondje door over het heilzame werk dat bij SSS wordt verricht.

''Charla heeft grootse plannen. Je hebt al kunnen lezen dat zij het huis naast ons centrum, en dat al tijden leeg staat, wil huren om er een safehouse te beginnen. Daar kunnen wij dan de clientèle die extra zorg behoeft zelf begeleiden en hoeven we hen niet meer naar andere verslavingscentra door te sturen. En er staat achter ons nog een perceel leeg. We maakten al grappen over het huren van het hele blok en het om te vormen tot een therapeutisch complex. Een uitwijk-wijk. Met op Zweefkluit13 het SSS-centrum. Op nummer 15 ons safehouse voor vrouwen. Op de Akkergeest Transformational Breathing en een pand voor de mannen met een seksverslaving, die veilig opgevangen moeten worden. Dan zou Tantra, Mindfulness en Hypno op Polderkol kunnen worden ondergebracht.

Je ziet dat er meer dan genoeg voor me te doen is en ik me best vermaak. Ik hoef in ieder geval ook niet de hele tijd te vertalen en leer heel veel. Dingen die ik altijd nog eens bij het schrijven van Seizoensgebonden en de promotie, die ik er later voor wil gaan doen, zou kunnen gebruiken.''

In de verte nadert een figuur die licht lijkt te geven. Het blijkt Harry Spaan te zijn.
Met een roodverbrand hoofd. De vellen hangen erbij.

Als Karel over zijn ergste verbazing heen is, kwinkslaagt hij er zowaar in een grap te maken.

''Op vakantie naar Tsjernobyl geweest?''

Harry legt uit dat hij een paar dagen geleden na het roken van een jointje in de zon in slaap is gevallen.''Ik had een jonko gedraaid. Nadat ik daar wat aan had zitten lurken, ben ik een beetje in slaap gedoezeld. En toen werd ik een paar uur later door een smeris wakker gemaakt.
Deze verklaring behoeft een aanvulling. Murk merkt op dat het roken van een pretsigaretje toch gewoon onder het gedoogbeleid valt en geen reden zou moeten zijn om door de politie als de eerste de slechtste crimineel te worden verstoord.
Harry vult aan.''Het was bij dat monument op de Jacob Catsplaetse. Die juut beweerde dat ik weg moest, omdat die nieuwe kanselière daar zo nodig een krans moest gaan leggen. Iets met dodenherdenking of zo.'' Nadat Karel drie mentale koprollen van het lachen heeft gemaakt, begint hij een oude grap af te draaien.

''Een Duitser vroeg Ischa Meijer wat er toch op de vierde mei herdacht werd. Meijer vertelde dat het de Gedogiaanse gevallen in de laatste wereldoorlog betrof. Waarop die mof opmerkte dat de Duitsers ook veel hadden geleden in die laatste Groote Krijg. 
Ischa lachte en zei: “Dat vieren we morgen!”

Er gaat een geheugenlaatje open bij Murk.

''Heb ooit nog eens een soort column over Prins Claus geschreven. Kwam ik onlangs in een tekstfile tegen dat ik uit een oude computer had opgevist. Het handelde over het feit dat Claus zonder paraplu in de stromende regen stond te kransleggen. In de tijd dat dat fallusiaanse monument van Duits natuursteen aan het afbrokkelen was. Dat het hem waarschijnlijk allemaal niet zoveel meer uitmaakte, omdat ie toch al depressief was.''

Karel neemt zijn hoed af.

''Chapeau! Wanneer heb je dat geschreven?''

Murk verklaart dat het uit de tijd kwam voordat hij aan de drogerende drugs was.

''Het stond op mijn Pentium. Die was nog uit de vorige eeuw.''

Karel slaat zich voor zijn ontblote hoofd.
''Was je toen maar verder gegaan met schrijven. Dat had je veel ellende en geld gescheeld. En dan was je roman nu waarschijnlijk inmiddels ook al af geweest. Was de Gedogiaanse literatuur nooit in een diep dal beland. Oh, man. Drugs hebben meer literaire helden stukgemaakt dan mij lief is.''

Murk en Karel nemen afscheid van Harry. Het wordt tijd om naar de bioscoop te gaan.

The full Monty Python draait in Het Gouden Ei, het nieuwe filmmuseum aan de boorden van Den Doolaard. Het is in de vorm zoals de naam doet vermoeden, gebouwd. Het staat in een reusachtige, metalen eierhouder waarin zich spiraalvormige trappen bevinden.

Er is ook een lift in de voet van de eierhouder, maar Karel en Murk nemen de trap om onderwijl van het uitzicht te genieten.

Het ei heeft vier zalen met een capaciteit van 250 bezoekers. De films worden op de dooier, die het hart van de bioscoop vormt, geprojecteerd.

Het binnenste van het ei herbergt tentoonstellingsruimtes, een museumwinkel, kassa's, garderobe en toiletten. In de voet van de houder is het filmarchief gehuisvest. 
Het kapje van de eierschaal is verwijderd om plaats te bieden aan een restaurant met een barretje dat uitzicht over de stad biedt. Daarbovenuit piept de kop van een koekoeksjong. 
Een dakterras met openluchtbar.

The full Monty Python wordt in de Herman Kochzaal vertoond. Murk en Karel volgen de pijlen over een met een filmrolmotief bedrukte loper en nemen plaats in de voor hen gereserveerde fauteuils.

Na bijna twee uur is de vertoning ten einde. De humor was wel erg droog.

You call this load of crap humor?

It was a total waste of time!

Whose idea was it anyway to see this loony documentary in the beginning?

I could have been laying in bed all day …...wanking.

So this is what the British call tongue in cheek.

I rather prefer something completely different.

But anyway it was a nice way to spend my Sunday.

Murk en Karel begeven zich naar de bar. Want droge humor maakt erg dorstig.

De muren van de Speakeasy zijn behangen met posters van films over The Roaring Twenties, de tijd van de drooglegging in de Verenigde Staten. Karel bestelt twee pints Bugsy Malone.

Na de derde Bugsy borrelt de zojuist opgedane inspiratie bij hem op in de vorm van een soort Duitstalige versie van The knights who say ni.

''Krijg net een ideetje voor een sketch. Over een kerel die het woord “überhaupt” wel erg veelvuldig gebruikt.''

Der Überhauptman.
Ich habe überhaupt keine ahnung
Ich habe das überhaupt nicht gewusst.
Können sie mich überhaupt der Richtung nach der Überhauptbahnhof sagen?

Wollen wir überhaupt einen totalen Krieg Ich wolle überhaupt nur Frau Antje bumsen

Karel stelt voor nog even naar de One Flew Over the Cuckoo's Nest te gaan.

Zo gezegd zo gedaan.
Murk en Karel bestellen biertjes en positioneren zich in strandstoelen met zicht op het podiumpje, waarop een in apenpakjes gekleed jazzorkestje de sfeer van de jaren veertig tracht te herscheppen.
Karel is best ingenomen met het spel dat The Thelonious Monkeys aan de dag legt. Hij is dol op jazz. Maar helaas laat hij iets te duidelijk merken wat hij van de kwaliteit van het aapjesorkest vindt. De overige aanwezigen en de band beginnen aanstoot aan zijn positieve kritiek te nemen.
Murk zucht. Hij herinnert zich een incident in Jazzcafé Bebobalulaanmehoela aan de Hendrik Jan Marsmangracht.
Bij deze gelegenheid had de luidruchtigheid van Karel ertoe geleid dat de optredende artiest van het podium was gesprongen om de dichter tot matiging van het niveau en de toon, waarop hij van zijn enthousiasme blijk gaf, op te roepen.
Nadat Karel Hans Dulfer voor terrorsaxofonist had uitgemaakt, dreigde deze hem bij kop en kont op te pakken en in de gracht te werpen. Dat heeft Murk ternauwernood kunnen voorkomen door Karel met zachte hand te bewegen huiswaarts te gaan.
Zo'n situatie dreigt ook nu weer. Er nadert al een gorilla van de beveiliging.
Murk staat op, knipoogt naar de Bokito en probeert op Karel wijzend met gebaren duidelijk te maken dat hij zijn vriend wel zal overhalen te vertrekken.
Dit lukt wonderwel door Karel het vooruitzicht van goedkoper bier voor te spiegelen.
''Kom, Karel. Laten we maar gaan. De drankjes zijn hier wel erg aan de prijs.''
De King Kong posteert zich naast een filmposter van zijn illustere evenbeeld en ziet lijdzaam toe hoe de drinkebroers zonder verder enig misbaar te maken de aftocht blazen.
Karel en Murk nemen de lift naar benden en kijken elkaar lachend aan.
Op de top van een berg is één alfa-mannetje al meer dan genoeg.

 Naar het volgende hoofdstuk 

 

 Inhoud Roman Seizoensgebonden 

  Terug naar de thuispagina